Het Planbureau voor de Leefomgeving besteedt bij zijn analyse van partijprogramma’s voor de verkiezingen in november meer aandacht aan de lange termijn. Bij de vorige verkiezingen stond 2030 nog centraal, maar ditmaal zal het planbureau zijn pijlen richten op 2040 en 2050.
Op 22 november trekt Nederland naar de stembus, voor vervroegde verkiezingen na de val van het kabinet in juli.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verwacht dat de kwaliteit van de leefomgeving één van de belangrijke onderwerpen wordt bij deze verkiezingen. Zo zijn stikstof, klimaatverandering en bereikbaarheid op dit moment actuele maatschappelijke thema’s en voer voor discussie.
Net als bij voorgaande verkiezingen biedt het planbureau politieke partijen dus de mogelijkheid om hun programma’s te laten analyseren op ruimtelijke thema’s als mobiliteit en bereikbaarheid, landbouw en natuur, en klimaat en energie.
Er is bijvoorbeeld aandacht voor de bereikbaarheid van werk met de auto, openbaar vervoer of de fiets, voor de betaalbaarheid van mobiliteit voor overheid, burgers en bedrijven, voor de uitstoot van broeikasgassen en ammoniak uit de landbouw, en voor de bijdrage aan de transitie naar een klimaatneutrale samenleving.
Daarbij kijkt het PBL nadrukkelijk naar een verdere toekomst dan bij eerdere verkiezingen. In 2021 waren de analyses vooral gericht op het jaar 2030, schrijft het planbureau in de een persbericht. “Inmiddels is 2030 alweer dichterbij gekomen en wordt de vraag belangrijker wat er gekozen wordt richting 2040 en 2050. De langere termijn zal deze keer een grotere rol krijgen”, schrijft het planbureau in zijn startnotitie voor de analyse.
Verder wil het PBL deze keer meer kwalitatieve in plaats van kwantitatieve analyses doen. Dat komt deels door praktische beperkingen: de verkiezingen zijn al snel en voor gedegen kwantitatieve analyses met rekenmodellen is meer tijd nodig. Verder biedt de kwalitatieve benadering de mogelijkheid om “thema’s breder te beschouwen”, aldus het PBL.
Geanalyseerd wordt wat de verschillende partijen tot 2040 willen bereiken en welke veranderingen zij daarvoor noodzakelijk vinden. Daarna wordt gekeken naar hoe de partijen die doelen willen bereiken en welke instrumenten en financiële middelen ze daarvoor inzetten. Als laatste wordt het effect geanalyseerd van deze beleidsvoorstellen op de thema’s mobiliteit en bereikbaarheid, landbouw en natuur, en klimaat en energie.
Daarbij is ook aandacht voor de sociaaleconomische effecten van het voorgestelde leefomgevingsbeleid. Het gaat dan bijvoorbeeld om het de gevolgen van de beleidsmaatregelen voor het perspectief voor landbouwbedrijven en de inkomenspositie van boeren.
Het PBL doet zijn analyses in samenspraak met het Centraal Planbureau (CPB). Dat analyseert de verkiezingsprogramma’s op de macro-economische ontwikkeling, de koopkracht en de begroting. De analyses van de twee planbureaus moeten onderling consistent zijn en elkaar aanvullen.
Partijen konden zich tot 9 augustus aanmelden voor de analyse. Het PBL deelt niet welke partijen hun programma’s laten analyseren. Naar verwachting deelt het PBL zijn bevindingen op 8 november 2023.
