Op Prinsjesdag presenteert het demissionaire kabinet een miljardenimpuls voor de stikstofreductie en woningbouw, maar nieuwe beleidslijnen blijven uit. De urgentie groeit, terwijl de regie op de fysieke leefomgeving versnipperd blijft.
Voor de stikstofaanpak wordt €2,6 miljard extra uitgetrokken, gericht op vrijwillige uitkoopregelingen voor boeren, innovaties in landbouwtechnieken, natuurherstel en gebiedsgerichte monitoring. Het impulspakket borduurt voort op bestaande maatregelen; structurele keuzes en juridische helderheid blijven uit. De herinvoering van rode diesel, eerder bepleit door BBB, is definitief geschrapt vanwege fraudegevoeligheid en strijdigheid met EU-regels.
De woningbouw krijgt absolute prioriteit. Het kabinet houdt vast aan de ambitie om structureel 100.000 woningen per jaar te realiseren, als antwoord op het tekort van 400.000 woningen. Voor de periode 2025–2029 wordt €5 miljard vrijgemaakt voor woningbouw en €2,5 miljard voor infrastructurele ontsluiting. Gemeenten worden gestimuleerd via prestatiegerichte budgetten. Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening krijgt de regie, met een totaalbudget van €9,4 miljard in 2025, waarvan de huurtoeslag de grootste uitgavenpost vormt.
Een rode draad door de Miljoenennota is het besef dat de ruimte in Nederland op is en er harde keuzes nodig zijn. De nota stelt onomwonden: "Terwijl vroeger nog delen van de ruimte in Nederland onbestemd waren en vrijer gebruikt konden worden, is nu alle ruimte in Nederland bestemd ofwel in gebruik". Keuzes zijn daarom noodzakelijk: De schaarste aan personeel, ruimte, natuur en budgettaire middelen maakt het onmogelijk om alle maatschappelijke ambities tegelijk te realiseren. Het kabinet kiest daarom nadrukkelijk voor het terugdringen van het woningtekort als prioriteit.
De fysieke leefomgeving staat ook onder druk door verouderde waterwerken en toenemende klimaatrisico’s. Het kabinet investeert via het Deltafonds en Mobiliteitsfonds in waterveiligheid, met een versterkingsopgave van circa 1400 kilometer aan dijken, waarvoor tot €23 miljard nodig is. Voor de periode 2030–2036 ontbreekt nog €2,5 miljard, waarvan de waterschappen bereid zijn de helft te dragen.
Ook voor het openbaar vervoer en duurzame mobiliteit daalt het investeringsritme, terwijl de vrachtwagenheffing en onderhoudsbudgetten stijgen.
Door de demissionaire status en de naderende verkiezingen is de nota beleidsarm. Structurele keuzes worden doorgeschoven, terwijl de fysieke leefomgeving steeds meer onder druk komt te staan. De vraag blijft: wie durft de ruimtelijke knelpunten wél integraal te adresseren?
Dit artikel is (deels) tot stand gekomen met behulp van AI, op basis van [Rijksoverheid: Prinsjesdag: Miljoenennota en Rijksbegroting].
