De Rendac-uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 18 december 2024, maakt duidelijk: intern salderen in de voortoets is (in het projectspoor) niet toegestaan. Dat geldt niet voor zogenaamde standaardonderdelen. Die mogen nog wel in de voortoets worden betrokken. De uitspraken hierover druppelen binnen, we bespreken een aantal opvallende.
Na de Rendac-uitspraak is duidelijk dat voor meer projecten een natuurvergunning nodig is. Voor veel initiatiefnemers van bijvoorbeeld (woning)bouw- en energieprojecten dit een tijdrovend en onzeker traject. Omdat de gunstige effecten van standaardonderdelen wél worden meegenomen in de voortoets, zien we hier toenemende aandacht voor.
Het Eco Advocacy-arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie maakt duidelijk dat standaardonderdelen de onderdelen van een project zijn die:
inherent zijn aan het project;
verplicht zijn voor alle projecten van dezelfde soort; en
niet slechts zijn opgenomen om negatieve gevolgen voor Natura 2000-gebieden te beperken.
Om het wat concreet te maken: de inzet van elektrisch materieel en het afschakelen van woningen van aardgas zijn geen standaardonderdelen van een project, zie de uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant van 25 februari 2025 en de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 9 mei 2025.
Uitspraak Schiphol
In de uitspraak van 4 juni 2025 over de natuurvergunning van Schiphol oordeelde de rechtbank Den Haag dat duurzaam taxiën en elektrificatie van de grondoperatie ook geen standaardonderdelen zijn, omdat deze maatregelen niet verplicht zijn voor alle luchthavens. Toch biedt deze uitspraak perspectief. Als wel nationaal beleid bestond dat gold voor alle soortgelijke projecten, hadden de maatregelen van Schiphol mogelijk standaardonderdelen kunnen zijn.
Uitspraak luchtwasser
In de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 10 september 2025 wordt voor het eerst in de rechtspraak een onderdeel aangemerkt als standaardonderdeel. In deze uitspraak geeft de rechtbank Midden-Nederland antwoord op de vraag of een luchtwasser in een wachtstal van een vleesverwerkingsbedrijf terecht is aangemerkt als standaardonderdeel. Het zuiveren van de lucht via een luchtwasser heeft positieve effecten op de stikstofuitstoot van het bedrijf.
De rechtbank oordeelt dat de luchtwasser een standaardonderdeel is omdat deze:
inherent deel uitmaakt van de bedrijfsvoering;
wettelijk verplicht is bij het toegepaste stalsysteem (RAV-code D3.2.15.4); en
niet slechts is opgenomen om de negatieve gevolgen voor Natura-gebieden te beperken.
Er geldt een wettelijke verplichting om maatregelen te treffen voor alle vergelijkbare stallen. Daarmee voldoet de luchtwasser aan alle criteria uit Eco Advocacy-arrest. Dat op grond van de Best Beschikbare Technieken (BBT) ook andere technieken dan een luchtwasser mogelijk zijn en dat de luchtwasser leidt tot een beperking van negatieve gevolgen voor Natura 2000-gebieden is niet doorslaggevend omdat de verplichting bestaat om maatregelen te treffen.
Deze uitspraken bieden mogelijk perspectief voor andere projecten met standaardonderdelen. Als een beoordeling van het project in de voortoets volstaat, is geen natuurvergunning nodig. Wij volgen de ontwikkelingen rondom stikstof en de toepassing van standaardonderdelen op de voet en adviseren u graag over de praktische implicaties voor uw projecten.
