Het dorp waar ik ben opgegroeid, is niet groot. Er is geen grote supermarkt, het openbaar vervoer bestaat uit één regio bus en er wonen in totaal zo’n 2.000 mensen. Toch is het dorp de afgelopen jaren – al is het maar een beetje – gegroeid. Er kwam namelijk twee keer “een straatje bij”, oftewel een kleinschalige uitbreiding aan de rand van het dorp, waarbij één extra straat met maximaal 49 woningen wordt toegevoegd.
‘Een straatje erbij’ is een tussenvorm tussen bouwen in een bestaande wijk en een grote uitbreiding aan de rand van de stad. Het is relatief snel en goedkoop te realiseren en kan helpen bij het oplossen van het woningtekort. Het wijkt ook af van het eerdere uitgangspunt van compact bouwen binnen de bestaande stad. Maar volgens het Planbureau voor de Leefomgeving kunnen er met de extra straatjes maar liefst 95.000 woningen worden bijgebouwd, verspreid over 2.100 dorpen en steden. Dat klinkt veelbelovend.
Het concept ‘een straatje erbij’ wordt in de praktijk vooral toegepast door landbouwgrond aan de rand van dorpen (ongeveer 200 meter van de bebouwde kom) om te zetten naar een woonbestemming. Daarvoor moet doorgaans wel het omgevingsplan worden aangepast.
Daarentegen is niet elke locatie juridisch gezien geschikt. Provinciale of nationale restricties kunnen woningbouw op bepaalde locaties uitsluiten. Denk hier bijvoorbeeld aan locaties die in de buurt van een natuurgebieden of een luchthaven liggen. Dit heeft als gevolg dat gemeenten een zorgvuldige ruimtelijke onderbouwing moeten leveren om invulling te kunnen geven aan dit concept.
Daarnaast moet in overweging worden genomen dat een versnelling van de woningbouw door gebruik te maken van dit concept sterk afhankelijk is van de snelheid van de lokale procedures en eventuele bezwaren van omwonenden of belanghebbenden.
Maar niet elke locatie is geschikt. Provinciale of landelijke regels kunnen woningbouw in de weg staan, bijvoorbeeld als het potentiële straatje gelegen is bij een natuurgebied of in de buurt van een luchthaven.
En hoewel de omvang van de ontwikkeling niet al te groot is, kan de procedure om tot wijziging van het omgevingsplan te komen nog best lang duren. En mogelijk zijn er belanghebbenden die de woningen niet zien zitten.
Verder is het relevant dat tot nu toe de gemeenten bij het aanpassen van het omgevingsplan rekening moesten houden met de Ladder voor Duurzame Verstedelijking. Deze Ladder is bedoeld om zorgvuldig met de beschikbare ruimte om te gaan en te voorkomen dat gebouwen leeg komen te staan. Gemeenten moeten onderbouwen dat er écht behoefte was aan de woningbouw.
In het wetsvoorstel ‘Versterking regie volkshuisvesting’ wordt voorgesteld om deze motiveringsplicht te schrappen, waardoor het eenvoudiger wordt te bouwen aan de randen. Door de val van Kabinet Schoof-I is het tijdpad/doorgang van het wetsvoorstel onzeker. Aan de andere kant, onderbouwen dat er behoefte is aan woningbouw zal nergens meer echt op problemen stuiten.
Landelijke regels, provinciale regels en lokale bezwaren kunnen roet in het eten gooien, maar over het algemeen is het concept ‘Een straatje erbij’ een kansrijk en relatief eenvoudige manier om nieuwe woningen toe te voegen aan de randen van een dorp of stad. Het is geen wondermiddel, maar ook kleine beetjes kunnen helpen de woningnood aan te pakken.
