Om te voorkomen dat bouwprojecten grote vertraging oplopen is sinds 1 juli 2021 de bouwvrijstelling opgenomen in de Wet natuurbescherming. Op 2 november 2022 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat deze bouwvrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Wat betekent dit en hoe nu verder?
Porthos ontwikkelt een project waarbij CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven wordt getransporteerd en opgeslagen in lege gasvelden, ruim 3 km onder de Noordzee. Porthos staat voor Port of Rotterdam CO2 Transport Hub and Offshore Storage, en is een gezamenlijk initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en EBN (Energie Beheer Nederland). Met dit initiatief komt het behalen van de klimaatdoelstellingen weer een stapje dichterbij. Het is daarom extra wrang dat juist in dit project de bouwvrijstelling voor stikstofdepositie onderuit is gegaan.
De bouwvrijstelling is sinds 1 juli 2021 opgenomen in de Wet natuurbescherming. Doordat bij de vergunningverlening voor een project geen rekening meer gehouden hoeft te worden met de stikstofuitstoot tijdens de bouwfase, is het makkelijker om vergunningen te verlenen voor infrastructurele en bouwprojecten. De bouwvrijstelling gaat er vanuit dat eventuele negatieve effecten op natuurgebieden als gevolg van stikstofdepositie, gecompenseerd worden door maatregelen met een positief effect op deze natuurgebieden.
Op 2 november 2022 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State geoordeeld dat deze bouwvrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Het is onvoldoende zeker dat er geen schade optreedt aan natuurgebieden. Het probleem zit in het feit dat de aanpak die gebruikt wordt bij de bouwvrijstelling; eventuele negatieve effecten tijdens de bouwfase worden gecompenseerd door maatregelen met positieve effecten. Deze aanpak is alleen mogelijk als de maatregelen ook daadwerkelijk uitgevoerd zijn èn vast staat dat deze maatregelen tot het geplande positieve effect leiden. Omdat veel van de geplande maatregelen nog niet uitgevoerd zijn, voldoet de bouwvrijstelling niet aan deze voorwaarden.
De Raad van State gaf al aan dat deze uitspraak niet tot een bouwstop hoeft te leiden. Dat klopt, maar in de praktijk zal het wel tot veel vertraging leiden. We vallen namelijk terug op het regime van vóór 1 juli 2021. Dat betekent dat ook de bouwfase berekend moet worden. Als uit de berekeningen dan een toename van stikstofdepositie blijkt, blijft het mogelijk om voor een plan of project een zogenoemde voortoets uit te voeren en, zo nodig, een passende beoordeling te maken. Daarnaast kan voor projecten van groot openbaar belang toestemming worden gegeven als daarvoor geen alternatieven zijn en de natuurschade gecompenseerd wordt (ADC-toets). Dit is alleen wel een langere weg om te gaan en de uitkomsten zijn niet altijd zeker. Hopelijk komt er daarom snel zicht op een definitieve oplossing. Tot die tijd blijven we u zo goed mogelijk helpen met advies over deze complexe materie.
Bouwvrijstelling stikstof van tafel, maar geen algehele bouwstop
