De woningbouwsector staat onder enorme druk. Het woningtekort, de behoefte aan snelheid in bouwprocessen en de roep om circulaire en flexibele oplossingen maken traditionele ontwikkelmethoden steeds minder toereikend. Conceptueel ontwikkelen biedt een uitkomst: herhaalbare, innovatieve en duurzame bouwoplossingen. Het gaat sneller, is kostenefficiënt en past binnen urgente woningvraagstukken. Toch vereist deze aanpak een fundamentele verandering in hoe organisaties werken.
Organisaties zijn vaak ingericht op vaste processen en structuren die weinig ruimte bieden voor experiment en flexibiliteit. Mensen weten niet wat er van hen verwacht wordt en voelen zich onzeker. Ze kiezen de weg van de minste weerstand en blijven doen wat ze altijd deden. Kortom, we vragen flexibiliteit in een inflexibel systeem. Dit vraagt om een systeemverandering, waarbij iedereen meegenomen wordt in nieuwe manieren van denken en werken.
Om erachter te komen waar de weerstand tegen verandering in jouw organisatie vandaan komt, is het belangrijk om in gesprek te gaan met de werkvloer. Een voorbeeld: onlangs kregen we een rondleiding op een bouwplaats. Op de vraag: ‘Wat is hier over tien jaar anders?’ antwoordde de uitvoerder: ‘Ik hoop niks.’ Waar dit in eerste instantie leek op weerstand tegen vernieuwing, bleek na enig doorvragen dat het juist ging om oog voor detail. Want de betonplaten uit de fabriek waren de helft zo groot, waardoor je extra voegnaden zag in het plafond. En bij prefab bakstenen muren zag hij de voegnaden direct zitten. Hij vond de kwaliteit die hij kon leveren met traditionele bouw dusdanig hoger, dat dat voor hem niet opwoog tegen de voordelen van industrieel bouwen. Hij was dus niet tegen vernieuwing, hij was voor kwaliteit.
Hoewel conceptueel ontwikkelen als methode niet nieuw is, is het voor veel organisaties wel nieuw om dit daadwerkelijk toe te passen. Het vraagt om een andere manier van denken en werken binnen bestaande structuren. Deze transitie raakt niet alleen de processen, maar ook de cultuur en werkwijzen van een organisatie. Met andere woorden: je werkt niet alleen aan een innovatieve manier van bouwen, maar ook aan een vernieuwing binnen de organisatie zelf.
Als je in deze transitie op weerstand stuit, is de eerste stap goed onderzoeken waar die weerstand vandaan komt. Hier komt het Star Model in beeld. Dit model is ontwikkeld door Jay Galbraith en vertaald door IDEO naar praktische toepassingen. Het helpt bij het ontwerpen van veranderingen binnen organisaties. Het model beschrijft zes knoppen – strategie, structuur, proces, infrastructuur, talent en incentives – die je kunt aanpassen om een organisatie succesvol te laten schakelen naar nieuwe manieren van werken. Door elk van deze knoppen kritisch te bekijken en je interventies te richten op daar waar de weerstand zit, maak je de weg vrij voor verandering. Want de uitvoerder op de bouw had genoeg ideeën om industriële bouw te verbeteren. Toen we zijn vertrouwen eenmaal hadden gewonnen, kwam hij bijvoorbeeld met de suggestie om de regenpijp een paar centimeter naar links te verplaatsen zodat je de voegnaad van het prefab metselwerk niet meer zou zien. Dergelijke ideeën kom je echter alleen te weten als je aan de juiste knop weet te draaien.
Bron: IdeoU: Designing for change (based on Jay Galbraith’s Star Model)
