Voor veel activiteiten bestaat onzekerheid over de mogelijkheid tot het verkrijgen van een omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit (hierna: natuurvergunning). Sterker nog: deze onzekerheid geldt ook voor projecten die uiteindelijk juist voor minder stikstofuitstoot zorgen.
Het kabinet wil daarom projecten die minstens 30% stikstofuitstoot verminderen vergunningsvrij verklaren. Om dat voor elkaar te krijgen, heeft het kabinet een wijziging van het Besluit activiteiten leefomgeving (hierna: Bal) ter inzage gelegd.
Bij ruim 80% van de voor stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden dreigt verdere verslechtering. Daarom is het noodzakelijk dat de stikstofdepositie daalt. De staat van de natuur en het ontbreken van voldoende passende maatregelen staan vaak in de weg aan het vergunnen van nieuwe activiteiten. Het kabinet wil daarom ruimte maken door verduurzamingsprojecten die zorgen voor minder uitstoot aan te merken als beheermaatregel voor natuurverbetering.
Het voorstel gaat over aanpassingen van een bestaande activiteit. De vergunningvrijstelling geldt alleen voor projecten die een bestaande activiteit aanpassen en daarbij minstens 30% minder stikstof uitstoten dan nu is vergund. De wijziging mag de aard van de bestaande activiteit niet veranderen. Een veehouder mag bijvoorbeeld in zijn bedrijfsgebouw geen caravans gaan stallen in plaats van vee. Wanneer de veehouder overgaat tot een reductie van emissies uit een stalsysteem, zonder dat het dierenaantal of de diercategorieën toeneemt, is het een aanpassing van een beheermaatregel en is geen vergunning nodig.
Daarnaast mag de ruimte die vrijkomt niet gebruikt worden voor het vergroten of veranderen van de activiteit. Alleen als de verduurzamingsactiviteit op zichzelf staat, is de verduurzamingsactiviteit vergunningsvrij. Verder mag de activiteit geen (andere) negatieve gevolgen hebben voor een Natura-2000 gebied. Tijdens de bouw mag de stikstofemissie tijdelijk (drie jaar) toenemen en niet meer zijn dan vijfmaal de uitstoot van de uiteindelijke situatie. Een tijdelijke toename is dus toegestaan, maar na de realisatiefase moet er altijd een permanente daling plaatsvinden.
Het toevoegen van een beheermaatregel als vergunningsvrije activiteit aan de paragraaf Natura2000-activiteiten in het Bal, lijkt niet te passen in de systematiek van de wet. Beheermaatregelen zijn namelijk geen Natura 2000-activiteiten. Ook is vrees of in voldoende mate is onderbouwd dat het primaire doel het herstellen van het doel is. Dat is namelijk vereist om te spreken van een beheermaatregel. Zie voor een iets uitgebreide toelichting op deze kritiekpunten dit artikel.
Een lang verhaal kort: als een bestaande activiteit wordt aangepast en leidt tot een vermindering van minstens 30% stikstofemissie, zonder dat de bestaande activiteit wijzigt of er andere negatieve gevolgen zijn voor een Natura-2000 gebied, wordt het vergunningsvrij. Deze (beheer)maatregel zorgt ervoor dat verduurzamingsactiviteiten die voordelig zijn voor de natuur sneller doorgang zullen vinden. Daarmee lijkt het voorstel de drempel te verlagen om daadwerkelijk te investeren in verduurzaming. Het voorstel heeft tot 5 oktober 2025 ter consultatie gelegen en in december vindt een debat plaats in de Tweede Kamer.
