Door de coronacrisis verdwijnt het onderwerp stikstofproblematiek naar de achtergrond. De uitspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) bracht een grote verandering in de natuurwetgeving met zich mee. Wat is PAS ook alweer en wat zijn de gevolgen van die uitspraak voor festivalorganisatoren? Rachel Hoeneveld en Laurien Mulder lichten het toe voor de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) in onderstaand artikel.
Festivals kunnen zorgen voor stikstofuitstoot, onder andere door verkeer van bezoekers van en naar het festival. Teveel stikstof zorgt voor verzuring van de bodem en een monocultuur aan planten. Daardoor verdwijnen ook de dieren die van die planten leven, zoals bijen en insecten, die nu juist zo belangrijk zijn voor de bestuiving van gewassen.
Een grote verandering in de natuurwetgeving was de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Tot die tijd was het door middel van het PAS relatief makkelijk om een vergunning te krijgen. Wanneer de stikstoftoename van een festival onder die van één mol op een Natura-2000 gebied bleef, had een organisator überhaupt geen vergunning nodig. Ook gaf het PAS de mogelijkheid om de te verwachten voordelen van stikstof beperkende maatregelen in een regio mee te nemen bij de beoordeling van de (negatieve) gevolgen voor een Natura 2000-gebied door stikstof van een project, zoals een festival. Zelfs al stonden deze voordelen ten tijde van de beoordeling van de aanvraag nog niet vast. Echter in mei 2019 is geoordeeld dat het PAS in strijd is met de Europese Habitatrichtlijn en is het PAS komen te vervallen.
Voor festivalorganisatoren heeft het vervallen van het PAS grote gevolgen. Nu moet er namelijk naar elk mogelijk significant effect van een evenement op een Natura 2000-gebied worden gekeken. Zorgt het festival voor stikstofdepositie (dus de stikstof die daadwerkelijk neerdaalt) in een Natura-2000 gebied dat al overbelast is? Dan wordt het nu een heel stuk lastiger om een vergunning te verkrijgen. Het is dan noodzakelijk om een passende beoordeling te laten opstellen.
In de passende beoordeling brengt een ecoloog de gevolgen van de festivalactiviteit voor het Natura 2000-gebied in kaart. Als uit die beoordeling met zekerheid blijkt dat het festival de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet aantast, kan de vergunning worden verleend en kan de festival plaatsvinden. Dit zorgt echter in de voorbereiding wel voor extra onderzoekslasten en daarmee is dus ook extra tijd en geld gemoeid.
Het is festivalorganisatoren dan ook aan te raden al in een vroegtijdig stadium te starten met het doen van onderzoek naar de mogelijke effecten die het evenement heeft op het nabijgelegen Natura-2000 gebied. Op basis van tijdig (voor)onderzoek kunnen mogelijk significante gevolgen wellicht nog worden voorkomen. Namelijk door wijzigingen aan te brengen in de organisatie waardoor er minder stikstofuitstoot plaatsvindt.
Voorbeelden van deze wijzigingen zijn:
wijziging van de inrichting van het festivalterrein;
alternatief vervoer bijvoorbeeld pendelbussen;
alternatieven voor aggregaten voor energievoorziening.
Tenslotte is het aan te raden om de overheidsinstantie die de vergunning verleent al vroeg bij de plannen te betrekken. Op die manier kan de verwachting over en weer beter worden afgestemd. Ook kan de overheid informatie geven over eventuele aanvullende vereisten vanuit de betreffende gemeente of provincie.
