Met een koninklijk besluit worden nieuwe ministeries ingesteld. Dat is een kort artikel: “Er is een ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.” Wellicht wordt nog een artikel toegevoegd waarin staat welke voorheen door het MBZK behartigde aangelegenheden/taken voortaan door de minister van VRO zullen worden behartigd of uitgeoefend. Het ligt voor de hand dat Mona Keijzer het pakket van haar voorganger Hugo de Jonge zal overnemen. Maar wat zijn de gevolgen voor de Omgevingswet (Ow)?
Toen op 10 januari 2022 (Rutte IV) De Jonge werd belast met “de aangelegenheden betreffende Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening” was niet duidelijk of de Ow – toen nog niet in werking getreden – onderdeel was van zijn takenpakket. Er was veel voor te zeggen dat de minister van BZK Hanke Bruins Slot dat zou overnemen van haar voorganger Kajsa Ollongren. Immers met het KB van 26 oktober 2017 (Rutte III) werd de Ow weggehaald bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ondergebracht bij het MBZK. Rutte III kende geen bijzondere minister voor deze taken.
Weliswaar is de Ow in werking getreden, maar de wet is nog lang niet af. De noodzaak van het hebben van een minister, die korte lijnen onderhoudt met het parlement, met de bestuurlijke partners (VNG/IPO/UvW) en aanspreekpunt is voor de Evaluatiecommissie Omgevingswet en de regeringscommissaris, lijkt onverminderd aanwezig.
De regering dacht daar anders over.
Met het vertrek van Bruins Slot naar MBuZa werd De Jonge MBZK (september 2023). Op vragen van senator Saskia Kluit of het niet verstandig was om dan toch een staatssecretaris te benoemen voor de Omgevingswet, antwoordde De Jonge dat met de val van het kabinet uitbreiding van het kabinet niet aan de orde was. Dat was een vreemd antwoord omdat er geen sprake was van uitbreiding.
Nog net kon door een gedeeltelijke inwerkingtreding van de Verzamelwet Omgevingswet 2023 worden voorkomen dat op diverse plaatsen de MVRO als bevoegd gezag de plaats innam van de MBZK.
De vraag blijft wel welke minister medebevoegd gezag wordt voor bijvoorbeeld het vaststellen van een projectbesluit en aanspreekpunt wordt voor verwachte perikelen met de Omgevingswet.
Binnen het MBZK lijkt er geen ruimte meer te zijn voor het Directoraat-Generaal Volkshuisvesting en Bouwen en het DG Ruimtelijke Ordening. De DG’s Chris Kuijpers en Marjolein Jansen kunnen dat wel blijven doen maar wel als DG van het nieuwe ministerie. Er is verder ook nog een SG nodig.
Zie ook het in NRC verschenen artikel van Philip de Witt Wijnen over het ontbreken van een departementale staf. Het lijkt nuttig om in het KB of in de toelichting bij dat besluit uit te schrijven welke minister zich bezig zal houden met de implementatie van het nieuwe omgevingsrecht en dat niet over te laten aan de AZ-ambtenaren.
