Volgens cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau telt Nederland ruim 4 miljoen mantelzorgers. Hierdoor is er veel vraag naar mantelzorgwoningen. Om hieraan enigszins tegemoet te komen, heeft de wetgever in 2014 daarom de regeling voor het vergunningvrij bouwen van een mantelzorgwoning geïntroduceerd, opgenomen in bijlage II bij het Besluit omgevingsrecht (Bor). Dit is landelijke wetgeving, waar gemeenten niet vanaf mogen wijken.
Op dit moment is de overheid druk bezig met de voorbereidingen voor de nieuwe Omgevingswet. Het is nog niet duidelijk wanneer de Omgevingswet in werking treedt.
Wel is bekend dat gemeenten onder de Omgevingswet meer vrijheid krijgen om eigen regels op te stellen, ook voor wat betreft het vergunningvrij bouwen van mantelzorgwoningen. Wat dit mogelijk voor de praktijk betekent, bespreken wij in deze blog.
Met de komst van de Omgevingswet zal een pakket rijksregels worden overgeheveld naar gemeenten. Dit pakket aan rijksregels wordt de zogenaamde “bruidsschat” genoemd. Op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt maken de regels uit de bruidsschat van rechtswege deel uit van het omgevingsplan. Het omgevingsplan kan als de opvolger van het huidige bestemmingsplan worden beschouwd. In deze blog vindt u meer informatie over het omgevingsplan. Het is aan gemeenten om te bepalen wat zij doen met de regels uit de “bruidsschat”: overnemen, wijzigen of schrappen. Hierin is de grotere vrijheid voor gemeenten gelegen. Voor meer informatie over wat de bruidsschat precies inhoudt, kunt u deze blog lezen.
Ook een deel van de regels voor het vergunningvrij bouwen van de mantelzorgwoning is opgenomen in de bruidsschat, bijvoorbeeld de regels voor het bouwen van een mantelzorgwoning of het gebruiken van een bestaand bouwwerk ten behoeve van mantelzorg. Deze regels zijn hetzelfde als onder de huidige regelgeving.
Wat echter verandert ten opzichte van de huidige regelgeving is dat de regels onderdeel worden van de bruidsschat. Gemeenten krijgen hierdoor de vrijheid om deze rijksregels over te nemen, te wijzigen of te schrappen.
Dit kan betekenen dat op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt er binnen bepaalde gemeenten minder mogelijkheden overblijven om vergunningvrij een mantelzorgwoning te bouwen. Dit omdat een gemeente bijvoorbeeld in haar omgevingsplan opneemt dat de mantelzorgwoning mobiel (verplaatsbaar) moet zijn, of aan bepaalde afmetingen (zoals oppervlakte of hoogte) dient te voldoen.
Het kan echter ook zo zijn dat een gemeente juist ruimere regels voor vergunningvrij bouwen opstelt dan de regels zoals die nu onder de huidige regelgeving zijn opgenomen. In de huidige regelgeving is een van de voorwaarden voor het vergunningvrij bouwen van een mantelzorgwoning bijvoorbeeld dat er op het moment van bouwen sprake is van een zorgbehoefte. In de praktijk merken wij dat vaak juist de wens bestaat om een mantelzorgwoning met het oog op de toekomst te bouwen. Door opneming van deze regels in de bruidsschat heeft de gemeente de mogelijkheid om hier gehoor aan te geven.
Wij zijn zeer benieuwd hoe bovenstaande in de praktijk zal gaan uitpakken: zal er met de inwerkingtreding van de Omgevingswet een beperking of juist een verruiming van de regels voor het vergunningvrij bouwen van een mantelzorgwoning optreden?
Het is de verwachting dat veel regels uit de bruidsschat in eerste instantie letterlijk opgenomen zullen worden in de omgevingsplannen. Het is voor gemeenten namelijk heel veel werk om een omgevingsplan op te stellen. Dit zou voor het vergunningvrij bouwen en gebruiken van een mantelzorgwoning betekenen dat de huidige regels voorlopig nog van kracht blijven.
Op de lange termijn zal het per gemeente verschillen of de Omgevingswet een beperking of juist een verruiming betekent. De kans bestaat ook dat er tussen gemeenten grote verschillen zullen gaan ontstaan.
