Komt een tegenligger u tegemoet op een provinciale of gemeentelijke weg, dan kan het zijn dat u moet uitwijken naar de berm. Als er kuilen in de berm zijn, kan het uitwijken schade aan uw auto veroorzaken. Kunt u deze schade verhalen op de wegbeheerder of is dit voor eigen risico? Naar aanleiding van een vraag hierover leggen we hieronder graag uit hoe dit zit.
De wegbeheerder
De provincie of de gemeente zijn als wegbeheerder verantwoordelijk voor het onderhoud aan de openbare weg.[1] Van een openbare weg is sprake als:
de weg al 30 jaar voor eenieder te betreden is, óf
de weg al 10 jaar voor iedereen toegankelijk is en wordt onderhouden door de gemeente.
Wanneer er in de openbare weg een gat zit, dan heeft de wegbeheerder[2] de plicht om de schade die het gevolg daarvan is, te vergoeden.
De berm
De vervolgvraag is of de berm ook als ‘weg’ wordt gezien. In de rechtspraak is bepaald dat de berm ook onder de weg valt, wanneer het wegdek en berm feitelijk zodanig op elkaar zijn afgestemd dat zij als één geheel moeten worden gezien. Het gaat dan om de vraag of de weg voldoet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden mogen worden gesteld.[3]
Wanneer is sprake van één geheel?
Wilt u de wegbeheerder aansprakelijk stellen, dan moet door u motiveren waarom de berm en weg één geheel zijn.[4] Het moet gaan om de feitelijke afstemming tussen wegdek en berm. Dit kan bijvoorbeeld zijn wanneer de berm ook verhard is.[5]
Welke eisen mag men in de gegeven omstandigheden stellen?
Voor de beoordeling of sprake is van een gebrek in de weg (berm) is van belang wat de omstandigheden van het geval zijn. Zo kan het zijn dat de weg zo breed is dat auto’s elkaar kunnen passeren, zonder de berm te gebruiken.[6]
Ook kan het geval zijn dat er bomen op relatief korte afstand van de berm staan, waardoor de berm als uitwijkmogelijkheid vanwege het risico daartegenaan te rijden, niet voor de hand ligt.[7]
Daarnaast speelt mee of de gemeente het gebrek eenvoudig had kunnen voorkomen.[8] Ook kan het zijn dat wanneer een weggebruiker ‘normaal’ oplet op de weg (en de berm), geen sprake is van een gevaar. In dat geval kan gezien de omstandigheden niet worden gesproken van een gebrek.[9]
Conclusie
Niet voor iedere schade aan de auto als gevolg van een uitwijkmanoeuvre in de berm, is de wegbeheerder aansprakelijk. Wanneer u schade aan uw auto oploopt door een kuil in de berm, zijn er een aantal punten van invloed op mogelijke aansprakelijkheid van de gemeente. Het gaat dan om de volgende vragen:
Is het een openbare weg?
Zijn de weg en de berm één geheel?
Wat is het gebrek?
Zijn er andere omstandigheden die maken dat de gemeente toch niet aansprakelijk is?
De vragen zijn niet voor iedereen te beantwoorden. De rechtspraak die hiervoor is genoemd, geeft aanwijzingen. Iedere praktijksituatie zal weer anders zijn. Voorzichtigheid en oplettendheid in het verkeer, blijft natuurlijk het devies.
[1] Artikel 15 Wegenwet. Ook het Rijk en de provincie zijn hiertoe verplicht, afhankelijk van welke weg het is. Zie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wegen/vraag-en-antwoord/soorten-wegen-wegbeheerders
[2] Op basis van artikel 6:174 BW
[3] HR 4 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:831, r.o. 3.3.
[4] RBGEL 221123.
[5] ECLI:NL:RBGEL:2023:6660.
[6] RBGEL 221123, de breedte kan onder meer volgen uit de CROW-richtlijn.
[7] ECLI:NL:RBGEL:2023:6660.
[8] HR 4 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:831
[9] ECLI:NL:RBZWB:2015:9019.
