De Wet dieren wordt gewijzigd en dit kan ingrijpende gevolgen hebben. In dit artikel ga ik in op de Wet dieren, wat de wijziging van de wet inhoudt, welke gevolgen dit heeft voor zowel gemeenten als voor veehouderijen en welke gevolgen de wijziging heeft voor de handhaafbaarheid van de regelgeving. Eerst schets ik de algemene inhoud van de Wet dieren.
De Wet Dieren ziet op het welzijn van dieren die worden gehouden. In deze wet staan regels, waaronder ook algemene, zoals art. 1.3, waarin is opgenomen dat de intrinsieke waarde van het dier wordt erkend en dat het wezens zijn met gevoel. In lid 3 is onder andere opgenomen dat dieren zijn gevrijwaard van dorst, honger en onjuiste voeding, maar bijvoorbeeld ook van angst en chronische stress. Later in de wet wordt dit nader geconcretiseerd, in de zin dat dierenmishandeling strafbaar wordt gesteld en dat het houden van dieren die niet door de Minister zijn aangewezen. Ook het verbod op het gebruik van dieren en regels met betrekking tot identificatie van dieren zijn opgenomen in de Wet Dieren.
Sinds 21 april 2021 is de nieuwe Europese diergezondheidsverordening van kracht en daarom is per die datum ook de Wet dieren veranderd. De verordening is bedoeld om bij te dragen aan de preventie, bewaking en bestrijding van dierziekten en bundelt regels hierover. Deze verordening wordt uitgevoerd middels de Wet dieren. Het doel is dus met name om de introductie van ziekteverwekkers te voorkomen, door onder andere voorwaarden te stellen waaronder dieren en producten in Nederland worden gebracht.
Een waarschijnlijk ingrijpendere wijziging wordt gevormd door een uitgebreider verbod dat in de Wet dieren staat. Door kamerlid Vestering van de Partij voor de Dieren is een amendement ingebracht, dat ingrijpende gevolgen kan hebben.
Momenteel staat in art. 2.1 lid 1 van de Wet dieren:
‘Het is verboden om zonder redelijk doel of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen.’
Daaraan wordt toegevoegd:
‘Onder een redelijk doel wordt in elk geval niet begrepen het kunnen houden van dieren in een bepaald houderijsysteem of een bepaalde wijze van huisvesting.’
Dit verbod betekent onder andere, getuige de toelichting, dat dieren niet beperkt worden in hun natuurlijk gedrag, zoals dat eenden in een eendenhouderij toegang tot zwemwater dienen te hebben.(1) Ook betekent dit dat fysieke ingrepen aan dieren om het mogelijk te maken ze in bepaalde houderijsystemen te kunnen houden, niet meer mag. Denk daarbij aan het couperen van biggenstaartjes en het onthoornen van kalfjes en geiten.
Verder maakt deze wijziging dat het niet langer zal zijn toegestaan om dieren te houden in een huisvestingssysteem dat hen permanent de mogelijkheid ontneemt om hun natuurlijke gedrag te vertonen, aangezien dit schadelijk is voor het welzijn en de gezondheid van een dier.
Deze wetswijziging kan mijns inziens tot complicaties leiden, die zowel zien op problemen bij de uitvoering, als op problemen bij handhaving van de regelgeving.
Uitvoering
Ten eerste is de uitvoering van de regelgeving onduidelijk; tot nu toe is nog niet exact bepaald wat straks wel en niet is toegestaan. Niet voor ‘dierhouderijen’, maar ook niet voor particulieren die huisdieren houden. LTO Nederland heeft al aangegeven dat het doorvoeren van dergelijke wijzigingen in houderijsystemen niet binnen enkele jaren kan worden gerealiseerd. De vraag is dus of deze wetswijziging reële eisen stelt aan houders van dieren.
Daarbij is ook van belang in welke mate uitvoering wordt gegeven aan overgangsrecht. Ook hierover is (nog) niets bekend. Daarmee hangt samen dat uitvoering van deze wet mogelijk zeer hoge kosten met zich meebrengt voor dierhouderijen; ook wat dat betreft is het de vraag of de nieuwe regeling uitvoerbaar is. Landbouworganisaties hebben dan ook al volop van zich laten horen en menen zelfs dat de wet ingetrokken moet worden.
Handhaving
Naast de onduidelijkheid die de wetswijziging met zich meebrengt, speelt ook de mogelijkheid tot handhaving een rol. Het zal in de praktijk waarschijnlijk niet makkelijk zijn om elke individuele situatie te beoordelen; elke situatie is op details verschillend en handhaving zal dan ook een flinke analyse van de specifieke situatie vergen. Daarbij zal in elk geval beleid nodig zijn om deze beoordeling uit te voeren. Totdat dit beleid er is, is handhaving mijns inziens erg ingewikkeld en vormt dit een zeer grote operatie.
Vergeet daarbij niet dat het binnen de Wet dieren gaat om alle dieren die worden gehouden, dus ook huisdieren. Het is goed voorstelbaar dat het controleren van alle verblijven en situaties van dieren die in Nederland worden gehouden, een (te) omvangrijke klus is.
Inmiddels blijkt uit diverse berichten in de media dat enkele leden van de Eerste kamer zich niet bewust waren van de complicaties die deze wet kan veroorzaken en achteraf hadden zij het stuk niet als hamerstuk willen behandelen.(2) Ook uit het verslag van een vragenronde op 1 juni 2021 waar dit onderwerp aan de orde kwam, wordt door Tweede Kamerleden gesuggereerd dat fracties eigenlijk niet wisten waar ze voor stemden.(3) De wetswijziging is inmiddels echter reeds aangenomen en zal als zodanig dan ook in werking treden.
De wijziging geeft echter veel ruimte voor verdere interpretatie en het is te hopen dat hieraan dan ook duidelijke invulling wordt gegeven.
Demissionair minister van landbouw Carola Schouten heeft aangegeven nog voor het zomerreces een juridische analyse te kunnen overleggen, waarin wordt ingegaan op hoe de wetswijziging zich verhoudt tot Europese wetgeving en daarbij wordt ook gekeken naar de uitvoering en handhaving. Zij geeft ook aan dat het gaat om een open norm, die nadere invulling nodig heeft.(4) Oftewel: de soep wordt mogelijk niet zo heet gegeten als deze wordt opgediend.
1)Kamerstuk 35398, nr. 23 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen (officielebekendmakingen.nl)
2)Discussie over gewijzigde Wet Dieren; Senator voelt zich 'niet gewaarschuwd' over impact | Pigbusiness.nl - Nieuws voor varkenshouders
3)Plenaire verslagen | Tweede Kamer der Staten-Generaal
4)Plenaire verslagen | Tweede Kamer der Staten-Generaal
