De zorgplicht voor de fysieke leefomgeving is het volgende onderwerp in de blog-reeks over het zwemmen onder het Bal. In dit blog-artikel wil ik deze zorgplicht inleiden. Ook wil ik je vertellen wat ons over dit onderwerp te wachten staat en hoe we de zorgplicht gaan aanvliegen.
De zorgplicht zal heel veel aandacht van ons vragen. Dat heeft meerdere redenen. Allereerst is het zo dat zwembaden een specifieke zorgplicht hebben. Zwembaden vinden die zorgplicht in artikel 15.5 Bal. Nu nodig ik je uit om dat artikel 15.5 Bal te lezen. Dan mag je mij vertellen wat daar staat. Eén troost. Ik heb het ook meer dan eens moeten lezen. We zullen dus deze zorgplicht moeten gaan bespreken.
Een andere reden is dat de specifieke zorgplicht van artikel 15.5 Bal niet op zichzelf staat. Hij komt immers voort uit de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving. Die twee zorgplichten hebben dus alles met elkaar te maken. Willen we de specifieke zorgplicht van artikel 15.5 Bal begrijpen? Prima. Maar dan zullen we ook moeten kijken naar de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving.
Tenslotte roept de zorgplicht vele vragen op. Waarom bestaat er een zorgplicht? Welke functies heeft de zorgplicht? Als er een specifieke zorgplicht is, dan moet er ook een algemene zorgplicht zijn. Maar hoe verhouden die twee zorgplichten zich dan tot elkaar? Wat maakt een zorgplicht algemeen en wat maakt een zorgplicht specifiek? En hoe verhoudt de zorgplicht zich tot andere regels? Er zijn al zo veel regels. Welke toegevoegde waarde heeft de zorgplicht dan nog?
Vragen willen antwoorden. We zullen ons daarom moeten verdiepen in de materie. Het handigste is om het verhaal te laten vertellen door de wetgever zelf. Het verhaal over hoe hij de zorgplicht voor zich ziet. Dat verhaal vinden we in de toelichtingen bij de verschillende wetten. Daar is allereerst de Memorie van Toelichting bij de Omgevingswet. Dan is er de Nota van Toelichting bij het Besluit activiteiten leefomgeving. En tenslotte is er ook de Nota van Toelichting bij het Invoeringsbesluit Omgevingswet. Alles bij elkaar levert dat tientallen pagina’s leesvoer op. Misschien zelfs meer.
Je zou al die pagina’s eens moeten lezen. Ik weet niet hoe het jou zou vergaan. Maar ik krijg soms wel eens de indruk dat ik met de zorgplicht te maken heb met een veelkoppig monster. De ene pagina verwijst naar de andere paragraaf. En het andere aspect heeft weer te maken met de ene invalshoek. Je mag weten dat ik op momenten vertwijfeld met beide handen naar mijn toch al weinige hoofdhaar heb gegrepen. Je mag weten dat ik nachtenlang ten einde raad heb uitgeschreeuwd: ‘Hoe vertel ik het toch in hemelsnaam mijn klant?’
Ik hoop dat ik je hiermee niet ontmoedig. Uiteindelijk ben ik dat ook niet. Ik heb namelijk een marsroute gevonden. Met die marsroute kunnen we ons de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving eigen maken. En daarmee ook de specifieke zorgplicht van artikel 15.5 Bal. Ik ben dus hoopvol.
Onze marsroute bestaat uit de volgende vier stappen.
Eerst zullen we moeten kijken naar het begrip ‘fysieke leefomgeving’. Ook moeten we ons afvragen wat de wetgever met die fysieke leefomgeving wil. Wat de wetgever met de fysieke leefomgeving wil, staat in de Omgevingswet. Dat blijkt namelijk uit de doelen van de Omgevingswet. Ook daar zullen we dus naar moeten kijken. Dan zal vanzelf het inzicht ontstaan dat de fysieke leefomgeving om zorg vraagt. Zorg veronderstelt verantwoordelijkheid. De vraag is of de zorg voor de fysieke leefomgeving een private verantwoordelijkheid is of een publieke verantwoordelijkheid. De vraag is ook welke rollen en verantwoordelijkheden burgers, bedrijven en overheid hebben.
Deze eerste stap moet een hele korte zijn. Het verhaal over rollen en verantwoordelijkheden is voor onze blog-reeks namelijk nog veel te abstract. Bovendien klinkt in dat verhaal de zorgplicht nog nauwelijks door. In deze eerste stap is de zorgplicht eigenlijk nog maar een schim die zich als het vroegste ochtendgloren gaat aankondigen.
Waarom dan toch deze stap? Omdat het aan de zorgplicht een context geeft. Het is goed als je de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving leert te begrijpen vanuit achtergronden. De Memorie van Toelichting bij de Omgevingswet moet ons daarbij helpen.
Het echte werk begint met de tweede stap. Die gaat over de algemene zorgplicht van de Omgevingswet. Ook hierbij is veel te bespreken. Ik noem de inhoud en de reikwijdte van de algemene zorgplicht. Ook kom ik niet heen om de functies van de algemene zorgplicht. Cruciaal is de verhouding van de zorgplicht tot andere regels. De handhaving van de zorgplicht mag zeker niet ontbreken. En ja, in deze tweede stap zal ik al snel de link maken naar de specifieke zorgplichten. Ook hierbij zal de Memorie van Toelichting bij de Omgevingswet ons behulpzaam zijn.
In de derde stap zal ik meer inzoomen op de specifieke zorgplichten. Daarbij zal ik ingaan op enkele algemene kenmerken van de specifieke zorgplichten. Centraal echter staan de hoofdkeuzes die de wetgever heeft gemaakt over de inzet van specifieke zorgplichten. Daarbij zal ik mij baseren op de Nota van Toelichting bij het Besluit activiteiten leefomgeving.
Uiteindelijk volgt dan de vierde en laatste stap. Dan zal ik afdalen naar waar het ons in deze blog-reeks eigenlijk om te doen is. Dat is de specifieke zorgplicht van hoofdstuk 15 Bal. In deze vierde stap zal ik de tekst van artikel 15.5 Bal uit de doeken doen. Dat zal ik doen aan de hand van de Nota van Toelichting bij het Invoeringsbesluit Omgevingswet.
Je ziet: over de zorgplicht valt vreselijk veel te vertellen. Ik heb op dit moment geen idee hoeveel blog-artikelen ik nodig heb. Ik ga ervan uit dat ik de rest van dit jaar met dit onderwerp zoet ben. We zien wel hoe het loopt.
In elk geval zal het volgende blog-artikel gaan over het begrip ‘fysieke leefomgeving’ en de maatschappelijke doelen van de Omgevingswet. Daarbij zal ik kort ingaan op rollen en verantwoordelijkheden van burgers, bedrijven en overheid.
We staan aan het begin van een fascinerende reis naar de wereld van de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving. Van harte hoop ik dat je tijdens deze reis inzicht krijgt in de specifieke zorgplicht van hoofdstuk 15 Bal. Ook hoop ik dat je die zorgplicht kunt plaatsen in de bredere context van de zorgplicht voor de fysieke leefomgeving.
