Nadeelcompensatie is een regeling voor schadevergoeding voor rechtmatig overheidsoptreden. Bijvoorbeeld langdurige wegopbrekingen of ernstige hinder door de aanleg van een metrostation. Om juristen en medewerkers bij overheden die werkzaam zijn op dit onderwerp te ondersteunen, is de handreiking Nadeelcompensatie Omgevingswet opgesteld.
De handreiking (pdf, 1 MB) gaat onder andere in op:
verschillen met het huidige recht (planschade)
inhoudelijke aspecten van schade en schadevergoeding
de procedure die doorlopen moet worden bij schadevergoeding
rechtsbescherming en het overgangsrecht.
Met de Omgevingswet treedt ook de regeling voor nadeelcompensatie uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in werking. Deze bevat een algemene regeling voor nadeelcompensatie. Nadeelcompensatie binnen de Omgevingswet heeft alleen betrekking op bepaalde besluiten of maatregelen. De schadeoorzaken staan in de Omgevingswet opgesomd. Voorbeelden van schadeoorzaken zijn regels in het omgevingsplan, de waterschaps- of omgevingsverordening met rechtstreekse rechten of verplichtingen voor inwoners of bedrijven. Of bijvoorbeeld een omgevingsvergunning, een maatwerkvoorschrift of een projectbesluit.
Er is een aantal belangrijke wijzigingen in vergelijking met planschade onder de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Zo is bijvoorbeeld geregeld dat een regel in het omgevingsplan geen schadeoorzaak is als voor de activiteit een omgevingsvergunning nodig is.
Een ander belangrijk verschil is de bepaling van schade door activiteiten in de omgeving (indirecte schade) in de vorm van waardedaling van een onroerende zaak, bijvoorbeeld een huis. In dat geval wordt de feitelijke situatie voor en na de activiteit met elkaar vergeleken. Verder wordt de eerste 4% van de waardedaling niet vergoed.
Het is belangrijk dat overheden zich voorbereiden op de komende veranderingen. De handreiking helpt experts daarbij. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) adviseert gemeenten een verordening voor nadeelcompensatie vast te stellen. Hiervoor is een modelverordening ‘nadeelcompensatie’ beschikbaar.
