Ook al wilde een meerderheid in de Eerste Kamer het anders, de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) treedt per 1 januari 2024 tegelijkertijd met de Omgevingswet (Ow) in werking. Dat wil zeggen: wat betreft het publiekrechtelijke deel voorlopig alleen voor bouwwerken in gevolgklasse 1, maar wat betreft de privaatrechtelijke kant voor álle bouwwerken die via aanneming tot stand komen. Dus ook gevolgklasse 2 en 3, monumenten en vergunningvrije bouwwerken. Alleen pure zelfbouw valt er voor het private deel – de wijzigingen van het Burgerlijk Wetboek – buiten.
Daarmee komt er feitelijk een einde aan de Wkb. Dat klinkt misschien gek, maar het is echt waar. De Wkb is namelijk een wet die vier andere wetten wijzigt: de Woningwet, de Wabo, het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Invoeringswet Nieuw BW. Zodra die wijzigingen in werking zijn getreden speelt de wijzigingswet hooguit nog een rol als naslagwerk. De Woningwet gaat maar voor een deel op in de Omgevingswet en blijft na 1 januari 2024 bestaan, inclusief de ‘nieuwe’ Afdeling 1A Kwaliteitsborging voor het bouwen.1 De Wabo gaat geheel over in de Omgevingswet, waarbij de door de Wkb gewijzigde Wabo-artikelen ‘landen’ zoals verderop is aangegeven. En de BW-wijzigingen zien we terug zoals dat in de Wkb staat aangegeven in art. 7:754, 758, 765a en 768 BW. Alleen de inwerkingtreding van art. 7:757a volgt op een later moment dat nog moet worden bepaald.
Naast het toevoegen van de nieuwe afdeling 1A aan de Woningwet, wijzigt de Wkb ook artikel 92 van die wet. Door meerdere wijzigingen gaf de wetgever er de voorkeur aan dat artikel te stroomlijnen. Dat is gedaan via een zogenaamde ‘veegwet’, in dit geval artikel IIA van een wijziging van de Kieswet, gepubliceerd in Staatsblad 2022, nr. 254. Je moet het maar weten… Volledigheidshalve volgt hieronder de complete nieuwe tekst van art. 92 Wow, zoals deze luidt per 1-1-24.
Artikel 92 van de Woningwet:
1. Onze Minister draagt zorg voor de bestuursrechtelijke handhaving van het bepaalde bij of krachtens hoofdstuk II.2
2. Onze Minister is bevoegd tot het opleggen van een last onder bestuursdwang ter handhaving van het bepaalde bij of krachtens hoofdstuk II. 2
3. Het college van burgemeester en wethouders draagt zorg voor de bestuursrechtelijke handhaving van het bepaalde bij of krachtens hoofdstuk III2. Hierbij is art. 18.4a van de Omgevingswet van toepassing.
4. De toelatingsorganisatie kwaliteitsborging bouw, bedoeld in art. 7ak, eerste lid, is bevoegd tot het opleggen van een last onder bestuursdwang ter handhaving van de artikelen 7ac tot en met 7ah.
De Wkb voegt leden toe aan art. 2.8 en 2.10 Wabo, plus een nieuw art. 8.3a Wabo. Deze toevoegingen zien we echter niet terug in de Transponeringstabel (Bijlage 2 bij de Invoeringswet Omgevingswet onderdeel i). De reden is dat deze toevoegingen pas inwerkingtreden op het moment dat ook de Wabo ophoudt te bestaan: 1 januari 2024. Waar vinden we deze toevoegingen dan wel terug?
De inhoud van art. 2.8 nieuwe 2e lid Wabo zien we terug in art. 2.19 lid 1 onder het Bbl. (Voor het ‘oude’ 2e lid – over regels die bij verordening kunnen worden gesteld – verwijst bovengenoemde transponeringstabel naar art.16.55 lid 1, 3 en 4 Bbl.)
De inhoud van art. 2.10 3e en 4e lid is overbodig geworden nu voor bouwactiviteiten als gedefinieerd in art. 2.17 Bbl (gevolgklasse 1) het stelsel van kwaliteitsborging van toepassing is. Daardoor maakt het voldoen aan de technische regels in hoofdstuk 4 en 5 Bbl, in het geval van een bouwactiviteit in gevolgklasse 1, geen deel uit van het beoordelingskader voor de omgevingsvergunning. En daardoor is het ontbreken van informatie daarover geen weigeringsgrond.
Het via de Wkb nieuw toegevoegde art. 8.3a Wabo voorziet in de eerbiedigende werking van de ‘oude’ regelgeving voor gevallen waarbij de aanvraag omgevingsvergunning is ingediend voordat de nieuwe regelgeving in werking treedt, dus concreet voor 1 januari 2024. Via art. 4.3 Invoeringswet Omgevingswet3 wordt hierin voorzien. Het is even puzzelen, maar uiteindelijk past het plaatje zo weer in elkaar.
Ondanks dat de invoeringsbesluiten van voorjaar 2023 vrij complexe stukken wetgeving zijn, laten ze geen ruimte voor twijfel: de Ow en Wkb treden per 1-1-2024 in werking. Daarmee hield de minister zich ook aan de ‘gouden afspraak’ om uiterlijk een halfjaar van tevoren uitsluitsel te geven over de invoeringsdatum. Zodoende is ook duidelijk dat het niet gaat over een latere datum. Vanuit de Eerste Kamer zijn niettemin (op een in mijn ogen onfatsoenlijk laat tijdstip) pogingen gedaan om de Wkb weer uit te stellen. De minister heeft met kracht van argumenten geprobeerd de senaat op andere gedachten te brengen. Toch werd een motie aangenomen die de minister met dezelfde argumenten naast zich neerlegde. Daar namen de indieners van de motie geen genoegen mee en dus volgden er nieuwe vragen, waarop het antwoord na het zomerreces te verwachten is. Enzovoort?
Voor iedereen die per 1 januari 2024 of al in de aanloop daarnaartoe te maken krijgt met de Wkb, heeft het geen zin dit gesteggel af te wachten. Er is veel werk aan de winkel om te zorgen dat klanten tijdig en adequaat geholpen kunnen worden aan de publieke en private ‘loketten’ van gemeenten, kwaliteitsborgers, architecten, bouwbedrijven installateurs en toeleveranciers. Het stimuleringsprogramma proefprojecten, cursussen en handboeken helpen u verder, het Haagse theater leidt in deze fase helaas alleen maar af van wat er gebeuren moet.
1 In Afdeling 1A Woningwet is sprake van ‘voorschriften die zijn gesteld bij of krachtens een algemene maatregel van bestuur [AMvB]’. Hiermee worden desbetreffende regels bedoeld in drie van de vier AMvB’s onder de Omgevingswet: Besluit bouwwerken leefomgeving, Besluit kwaliteit leefomgeving en Omgevingsbesluit. Deze AMvB’s worden dus niet alleen aangestuurd door de Omgevingswet, maar ook door de Woningwet.
2 Volgens de Transponeringstabel Ow (Staatsblad 2020, 172) vervalt hoofdstuk II. Maar op 26 mei 2023 is een wetstechnische aanpassing bij het parlement ingediend, waarbij volgens art. XIX hoofdstuk II weer terugkomt, echter met in afdeling 1 alleen een nieuw art. 3 over conformiteit (inzake gasverbrandingsinstallaties). Daarna volgt afdeling 1a Kwaliteitsborging voor het bouwen. Genoemde transponeringstabel laat zien waar de inhoud van de huidige art. 1b t/m 8, 10 en 12 t/m 12c Wow per 1 januari 2024 terecht komt in de Omgevingswet.
De integrale wetstekst (kadertekst) komt dan in de plaats van het geleidelijk ontstane plak- en knipwerk. Daarmee vormt de kadertekst ook een erratum van onderdeel B op pagina 400 van Handboek kwaliteitsborging voor het bouwen, tweede editie, oktober 2022.
Een ander erratum voor het Handboek kwaliteitsborging voor het bouwen betreft art. 5.19 Omgevingsregeling op pagina 300. Dat moet zijn art. 3.53 Omgevingsregeling. (5.19 was het artikelnummer in de Regeling Bouwbesluit, maar dat vervalt per 1-1-2024 net als het Bouwbesluit zelf.)
