Zuid-Holland moet hoge woningbouwambities niet saboteren met te streng provinciaal beleid. Dat waarschuwt woonminister Hugo de Jonge in een brief aan Gedeputeerde Staten. Als een gesprek niks oplevert zal de minister de regie pakken, dreigt hij.
Zuid-Holland heeft van alle provincies de grootste woningbouwopgave. Tot en met 2030 moeten er nog zo’n 240.000 woningen bijkomen.
Dat kan alleen als de provincie zichzelf niet in de voet schiet met te strenge betaalbaarheidseisen en te restrictief ruimtelijk beleid, waarschuwt minister De Jonge in een brief aan de Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
Hij wil met het provinciebestuur in gesprek. Als dat niets oplevert, deinst hij er niet voor terug “verantwoordelijkheid te nemen door de inzet van juridische instrumenten”.
Specifiek maakt de minister zich zorgen over de strengere eisen voor de bouw van sociale huur die de provincie aan gemeenten wil stellen. Gemeenten die relatief weinig sociale huur hebben, krijgen als het aan de provincie ligt enkel nog groen licht als zij 40 procent sociaal inplannen.
“U bent voornemens zwaardere eisen te stellen zonder dat de noodzaak hiervan is aangetoond, zonder dekking van eventuele negatieve gevolgen voor de financiële haalbaarheid van projecten en zonder een verzekering dat de corporaties voldoende investeringscapaciteit hebben voor de opgave”, reageert de minister op het plan.
Het tweede zorgenpunt van de minister: de beperkte ruimte die Zuid-Holland reserveert voor woningbouw. Nieuwe grote buitenstedelijke uitleglocaties – nadruk op nieuwe, er wordt in de provincie al veel buitenstedelijk ontwikkeld op grote locaties - zijn volgens de provincie uit den boze, staat in het ‘ruimtelijk voorstel’ van de provincie. De enige uitzonderingen zijn de Gnephoekpolder en Sliedrecht-Noord.
“Zo kunnen we zorgen dat we ook in de toekomst verstandig met onze schaarse ruimte om gaan”, zei gedeputeerde wonen en ruimtelijke ordening Anne Koning eerder over deze keuze om de ruimte voor wonen en werken aan banden te leggen. Minister De Jonge is er echter niet van gecharmeerd.
“De grootte van de woningbouwopgave in uw provincie vraagt juist om voldoende locaties voor woningbouw, met name binnenstedelijk maar ook buitenstedelijk. Het beperken van bouwmogelijkheden in buitenstedelijk gebied vind ik in deze tijd van woningnood ongewenst”, schrijft hij in de brief.
Dat een minister zich op deze manier over provinciaal beleid uitlaat, is zeldzaam. “Sensationeel in bestuurlijk Nederland! Minister Hugo de Jonge zegt het provinciaal bestuur van Zuid-Holland in niet mis te verstane bewoordingen de wacht aan”, duidt emeritus-hoogleraar Friso de Zeeuw de brief.
Geheel onverwacht is de reactie van de minister echter niet. De Zuid-Hollandse betaalbaarheidseisen zijn namelijk strenger dan afspraken die het Rijk, de provincie en gemeenten maakten in de woningbouwdeals. Ze doen ook een schepje bovenop wat De Jonge met zijn nieuwe Wet versterking regie op volkshuisvesting voor ogen heeft. Daar staat in dat gemeenten die relatief weinig sociale huur hebben 30 procent sociaal moeten bouwen, in plaats van 40.
Ook zijn kritiek op het restrictieve ruimtelijk beleid is conform verwachting. De Jonge houdt minder streng vast aan binnenstedelijk bouwen dan zijn voorgangers, getuige zijn enthousiasme voor schrappen in de Ladder voor duurzame verstedelijking, ‘straatjes erbij’ en grote bouwlocaties als de Gnephoekpolder.
Grote steden lieten eerder aan PONT | Omgeving weten dat zij niet zaten te wachten op strengere betaalbaarheidseisen van bovenaf.
“Het verhogen van het percentage sociale huur en betaalbaar middensegment bemoeilijkt dat er überhaupt wordt gebouwd, zeker in de huidige, slechte marktomstandigheden”, waarschuwde de woonwethouder van Leiden. Die van Dordrecht beaamde dat: “Waar plannen al vergevorderd zijn is dit niet meer haalbaar. Voor nieuwe plannen worden dit soort percentages ook lastig.”
Ook De Zeeuw was al eerder kritisch op de provincieplannen. Zuid-Holland heeft relatief weinig harde bouwplannen, bleek in februari. De plancapaciteit is ondermaats en de strengere betaalbaarheidseisen bij nieuwbouw helpen niet bij dat rechttrekken, analyseerde De Zeeuw in gesprek met PONT | Omgeving.
Over hoe streng de eisen van Zuid-Holland zijn, valt overigens te twisten. Lang niet alle Zuid-Hollandse gemeenten zouden daadwerkelijk 40 procent sociale huur moeten bouwen.
Het doel dat de provincie zichzelf oplegt in de Herziening omgevingsbeleid 2024, “minimaal 30 procent sociale huur in de totale woningvoorraad per gemeente”, wordt met het beleid nooit gehaald.
Als alle gemeenten met minder dan 30 procent sociaal vanaf nu consequent 40 procent bij nieuwbouw zouden aanhouden, zijn namelijk alsnog ruim 260.000 nieuwe woningen nodig in deze gemeenten, toonde analyse van CBS-cijfers door PONT | Omgeving. Plannen hiervoor ontbreken.
