Sturing op maximale financiële winst, dat was lang de tendens in de woningbouw. Het leidt tot wijken waarin economische belangen vooropstaan, terwijl sociale en ecologische factoren ondergeschikt blijven. Gelukkig zien we nieuwe ontwikkelingen. De uitdagingen van klimaatverandering, gezondheidsproblemen en sociale cohesie vragen om een andere benadering. Door maatschappelijk rendement centraal te stellen, creëren we een toekomstbestendige leefomgeving waarin groen, duurzaamheid en beweging de kern vormen.
Om de duurzaamheidsdoelen te concretiseren, kan je bijvoorbeeld gebruik maken van de GPR-methode. GPR is een instrument dat duurzaamheid in bouwprojecten meetbaar en bespreekbaar maakt. Het is ontwikkeld vanuit het idee dat de problematiek in onze ruimtelijke omgeving vraagt om een andere aanpak.
De GPR-methode biedt iedere gemeente veel kansen om woningbouw te verbinden met sociale duurzaamheid en welzijn binnen een buurt of wijk. Het beoordeelt projecten op vijf thema's:
Energie: energiezuinigheid en hernieuwbare energiebronnen
Milieu: impact op het milieu (bijvoorbeeld CO2-uitstoot en materiaalgebruik)
Gezondheid luchtkwaliteit, geluidsniveaus en comfort voor bewoners
Gebruikskwaliteit: toegankelijkheid, flexibiliteit en leefbaarheid
Toekomstwaarde: flexibiliteit en onderhoud op lange termijn
In een interview met Stichting W/E adviseurs geeft Gert Jan Reil (projectleider gemeente Hardenberg) aan hoe zo’n methode kan helpen in de procesontwikkeling: “..doordat het containerbegrip ‘duurzaamheid’ meetbaar en bespreekbaar wordt. Doordat de GPR-methode inzicht geeft hoe en op welke manieren bepaalde maatregelen effect hebben op het cijfer van een bepaald thema kan direct met verschillende afdelingen binnen de gemeente geschakeld worden over welke gevolgen dit eventueel heeft. De consequenties van duurzaamheidsmaatregelen worden veel beter bespreekbaar.”
Met de gemeente Hardenberg werkten we samen aan een project waarbij deze tool centraal stond. De meerwaarde van deze tool is groot; het maakt duurzaamheid meetbaar. Met de tool heb je knoppen om aan te draaien die verder gaan dan alleen winst en grondopbrengst. Het helpt om welzijn, gezondheid, milieu en duurzaamheid mee te laten tellen in de balans. Bovendien kan je je plan vergelijken met andere woonwijken.
We ontwikkelden samen met de gemeente Hardenberg een innovatieve woonwijk die duurzaamheid en leefkwaliteit centraal stelt. Het plan omvat 130 woningen met een focus op betaalbaarheid, divers woningaanbod en toekomstbestendigheid.
Wat dit project uniek maakt, is de integrale benadering van de gemeente, waarin ruimtelijke kwaliteit, programmatische invulling en duurzaamheid leidend zijn in plaats van de grondexploitatie. Deze aanpak heeft geresulteerd in een wijk waar gezondheid en ecologische balans hand in hand gaan.
De gemeente Hardenberg loopt hierin voorop. Zij maken naast de GPR-methode gebruik van de 'groene en gezonde maatlat', een eigen initiatief van de gemeenteraad van Hardenberg. Deze maatlat dient als richtlijn om biodiversiteit, klimaatbestendigheid en gezondheid structureel mee te nemen in de gemeentelijke gebiedsontwikkeling. Het doel is om:
Wijken te ontwerpen die sociale cohesie en ontmoeting stimuleren;
Bewegingsruimte en toegankelijkheid te optimaliseren voor wandelen en fietsen (de auto laten staan), volgens het STOP-principe;
Klimaatadaptieve maatregelen te implementeren, zoals schaduw tegen hittestress, groene daken en waterberging (voor natte en droge periodes);
Een groene wijk te maken met bestaand en nieuw groen, want het is wetenschappelijk bewezen dat dit een positief effect heeft op (mentale) gezondheid;
Slagharen-Noord bewijst dat een andere aanpak loont. Door maatschappelijke waarde voorop te stellen, ontstaat een wijk waarin gezondheid, duurzaamheid en leefbaarheid hand in hand gaan. Dit project laat zien dat woonwijken meer kunnen zijn dan een stapel stenen; ze vormen de basis voor een gezonde en verbonden samenleving. Nu is het moment de ware waarde van wonen centraal te stellen, en woningbouw niet alleen financieel maar vooral maatschappelijk rendabel te maken.
