Een voorstel voor wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) voor soepelere handhaving bij gebouwen die niet aan bouwregels voldoen, wordt overwegend positief ontvangen door de VNG. Wel waarschuwt de gemeenteclub voor ondermijning van de “filosofie van de Wkb”. Het voorgestelde 'ingebruiknamebesluit' moet volgens de overheden een ultimum remedium zijn, maar garanties daarvoor ontbreken. Het Expertisecentrum Regelgeving Bouw uit vergelijkbare zorgen.
De wetgever wil het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) aanpassen. Er wordt een ‘ingebruiknamebesluit’ voorgesteld. Daarmee kunnen gemeenten afzien van handhaving als een gebouw afwijkt van bouwregels.
“Deze wijziging van het Bbl strekt ertoe te regelen dat het bevoegd gezag, in het geval dat herstel van gebreken van een gebouw niet proportioneel is in relatie tot de doelen van de regels waaraan niet wordt voldaan, een besluit tot ingebruikname kan nemen als de verklaring van de kwaliteitsborger ontbreekt”, staat in het ontwerpbesluit.
Het is de bedoeling en verwachting van de wetgever dat dit geen standaardprocedure wordt. Initiatiefnemers zullen “slechts incidenteel” een ingebruiknamebesluit moete aanvragen. “Dit aangezien zij niet vaak een woning of ander bouwwerk zullen bouwen of verbouwen waarbij uiteindelijk niet aan de regels van het Bbl kan worden voldaan”, staat in de toelichting van de voorgestelde wetswijziging.
Gemeenten verenigd in de VNG reageren overwegend positief op de voorgestelde wetswijziging. De huidige Bbl-wettekst heeft “geen grijstinten” en dat levert problemen op.
De gemeenten wijzen erop dat artikel 2.21 van het Bbl voorschrijft dat ingebruikname van een bouwwerk niet mag, als er geen verklaring van de kwaliteitsborger is, terwijl recente jurisprudentie ruimte laat voor meer nuances. In bepaalde gevallen is zo’n verbod op ingebruikname onevenredig. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) bood ruimte voor dergelijke nuances, de huidige Bbl-tekst niet, aldus de gemeenten.
Dat kan tot een vreemde paradox leiden. Als een bouwwerk bij kleine ondergeschikte afwijkingen vanwege disproportionele gevolgen tóch in gebruik genomen mag worden, wordt feitelijk toegestaan dat het bouwwerk niet voldoet aan de minimumeisen uit het Bbl, analyseren de gemeenten in de brief. Het ingebruiknamebesluit kan dit oplossen.
De gemeenten benadrukken wel dat een ingebruiknamebesluit moet worden beschouwd als een “ultimum remedium”, een laatste redmiddel. “Alleen in uitzonderingssituaties kan van deze discretionaire bevoegdheid gebruik worden gemaakt. Berekenend gedrag moet worden voorkomen.”
De overheden zijn er niet van overtuigd dat het huidige wijzigingsvoorstel voldoende regelt dat het wijzigingsbesluit “slechts incidenteel” zal worden gebruikt. Als dit niet wordt geregeld, wordt de “filosofie van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)” ondermijnd, vrezen zij. Er moet “niet getornd” worden aan de verantwoordelijkheden die marktpartijen onder de Wkb genieten.
Naast de VNG reageerden onder meer Vereniging Eigen Huis (VEH), BVM Groep Nederland en het Expertisecentrum Regelgeving Bouw (ERB) op de voorgestelde wetswijziging.
VEH is op zich positief over het plan voor het ingebruiknamebesluit, omdat het “disproportioneel handhaven” oplost. De belangenvereniging wijst er wel op dat de wetswijziging ruimte laat aan onzekerheid voor woningkopers. “De consument zal bij projectmatige bouw niet altijd op de hoogte zijn of er bij de oplevering van het huis een verklaring van de kwaliteitsborger (of een ingebruiknamebesluit) is.” Het is “onwenselijk” dat zo’n risico bij consumenten wordt gelegd, aldus VEH.
Ook BVM Groep Nederland is overwegend positief over het ingebruiknamebesluit. De experts brandveiligheid hebben wel zorgen over een “behoorlijke en niet afgekaderde mate van beoordelingsvrijheid” voor bevoegde gezagen. “Gezien er geen beleid en een hierbij horende kader (met uitleg) is voor wat betreft de afwijkingsmogelijkheden kan dit juist afbreuk doen aan de rechtszekerheid van burgers en/of bedrijven. Hiermee kan afbreuk worden gedaan aan de vanuit de Nederlandse bouwregelgeving beoogde rechtsgelijkheid.”
Dan als laatste het ERB. Deze organisatie ziet een veelheid aan verbeterpunten in de voorgestelde wetswijziging. Zo is het “merkwaardig” dat het verzoek tot gedogen gedaan kan worden door de bouwer, “zijnde de overtreder zelve”. Daarnaast is het expertisecentrum er net als de VNG niet van overtuigd dat er met de huidige wettekst “slechts incidenteel” een beroep op het besluit zal worden gedaan. Gedegen onderbouwing van die aanname ontbreekt, aldus ERB.
