In de overgangsperiode naar de Omgevingswet speelt TAM-IMRO een essentiële rol bij het overbruggen van de kloof tussen het oude en nieuwe stelsel. Het biedt gemeenten de noodzakelijke tijd om hun omgevingsplan – het kernstuk van de Omgevingswet – zorgvuldig uit te werken. De implementatie van de Omgevingswet verloopt echter niet zonder hobbels, zoals Lodewijck Groep in de praktijk merkt, vooral door problemen met het DSO. Daarom zijn tijdelijke alternatieve maatregelen (TAM's) zoals TAM-IMRO ingevoerd. TAM-IMRO biedt gemeenten een tijdelijk handelingsperspectief voor het indienen van TAM-omgevingsplannen na de inwerkingtreding van de Omgevingswet, vooral als het DSO niet goed functioneert.
Hoewel TAM-omgevingsplannen juridisch deel uitmaken van het nieuwe omgevingsplan, behouden deze besluiten technisch gezien het oude IMRO-formaat. Dit betekent dat ze later moeten worden omgezet naar de STOP/TPOD-standaard en bij de LVBB worden gepubliceerd, wat extra werk met zich meebrengt. Er zijn beperkingen en juridische risico's aan verbonden die nog verder geïdentificeerd en gemitigeerd moeten worden om een werkbare situatie voor alle gebruikers te creëren.
Jos den Broeder, Projectleider & Adviseur Ruimtelijke Ordening bij Lodewijck Groep, werkte in 2023 samen met de VNG aan een nieuw voorbeeld-TAM-omgevingsplan. Dit plan dient als leidraad voor gemeenten bij het opstellen van een TAM-omgevingsplan, gebaseerd op de structuur en opzet van bestemmingsplannen. Eind februari werd dit pilotplan gepubliceerd op de website van de VNG alsook op de pilot-omgeving van ruimtelijke plannen en de testomgeving van het DSO.
“Eerdere voorbeeld-TAM-omgevingsplannen waren vooral technisch en niet inhoudelijk genoeg,” aldus Den Broeder. “De focus verschoof naar het ontwikkelen van een praktisch bruikbaar pilotplan met duidelijke keuzes en een solide technisch-juridische basis. De TAM-IMRO heeft zich ontwikkeld van een tijdelijke maatregel tot een waardevol instrument voor gemeenten bij urgente gebiedsontwikkelingen. De samenwerking met de VNG en hun Omgevingswet-juristen was essentieel bij het opstellen van de richtlijnen.”
Den Broeder is positief over de maatregel vanwege de mogelijkheid om onder de Omgevingswet een soort bestemmingsplan vast te stellen, hoewel hij erkent dat dit geen typisch bestemmingsplan is. “Je probeert twee werelden te combineren: die van de Wet ruimtelijke ordening (WRO) en de Omgevingswet. Hierdoor lopen bestemmingen en functies door elkaar. De oude wetgeving en de opbouw van een plan verschillen aanzienlijk van de nieuwe aanpak onder de Omgevingswet.”
Flexibele tussenoplossing voor complexe functiewijzigingen
De adviseurs en juristen van Lodewijck Groep zijn gedetacheerd bij verschillende gemeenten in Nederland om te werken aan TAM-omgevingsplannen. Zij zorgen voor de inhoudelijke afstemming met de initiatiefnemer en betrokken adviseurs, de interne toetsing binnen de gemeente en het in procedure brengen van het TAM-omgevingsplan.
Cees Kraaij, directielid van Lodewijck Groep, legt uit: “In de praktijk wordt het TAM-omgevingsplan vaak ingezet bij de functiewijziging van bijvoorbeeld bedrijventerrein naar woonfunctie. Normaal gesproken zou dit een wijziging van het omgevingsplan vereisen. Soms is de wijziging echter te complex voor een afwijking van het bestemmingsplan of een BOPA onder de Omgevingswet. In zulke gevallen is een TAM-IMRO een goed alternatief, vooral als er sprake is van urgentie. Het nadeel is wel dat een TAM-omgevingsplan in de toekomst nog moet worden omgezet naar de technische standaard van de Omgevingswet.”
Fedor Jansen, Adviseur Ruimtelijke Ordening bij Lodewijck Groep en gedetacheerd bij de gemeente Alphen aan den Rijn, noemt het TAM-omgevingsplan het meest praktische alternatief als tussenoplossing om ontwikkelingen mogelijk te maken. “Het TAM-omgevingsplan dat Jos in samenwerking met de VNG heeft opgesteld, wordt hier binnen de gemeente Alphen aan den Rijn ook gebruikt. Het is vooral nuttig bij grotere projecten waar een wijziging of aanpassing van de onderliggende functie nodig is. Ik voorzie dat TAM-omgevingsplannen in de nabije toekomst een belangrijke rol gaan spelen. Het zal enige tijd vergen om de juiste aanpak te vinden, maar de voordelen zijn evident."
De verwachting is dat de periode waarin TAM-omgevingsplannen kunnen worden gebruikt, zal worden verlengd tot na 31 december 2024. Kraaij concludeert: “Omdat veel gemeenten nog geen omgevingsplan hebben, blijft de behoefte aan TAM-omgevingsplannen langer bestaan.”
