In 2050 moet Europa klimaatneutraal zijn. Dit volgt uit de in december 2020 gepresenteerde Green Deal. Leidraad voor de realisering van de Green Deal is het op 12 mei jl. gepresenteerde EU-actieplan ‘Verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul’. Dit blog geeft een overzicht van het relevante Europese beleid om verontreiniging terug te dringen tot niveaus die niet langer schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid en de natuurlijke ecosystemen, waarbij tegelijkertijd voldoende oog blijft voor de welvaart binnen de EU.
De Europese Commissie (EC) stelt in het actieplan zes doelen die zien op het tegengaan van de verontreiniging van lucht, water en bodem, en streeft ernaar om voor 2030 de volgende reducties te bereiken:
De gezondheidseffecten (vroegtijdige sterfgevallen) als gevolg van luchtverontreiniging verminderen met meer dan 55%;
Het aandeel mensen dat chronisch wordt verstoord door vervoerslawaai verminderen met 30%;
Het aantal EU-ecosystemen waar luchtverontreiniging een bedreiging vormt voor de biodiversiteit met 25% reduceren;
Het verlies aan voedingsstoffen, het gebruik en risico van chemische bestrijdingsmiddelen en de verkoop van antimicrobiële stoffen voor vee en in de aquacultuur (teelt van o.a. vissen en schaaldieren) doen afnemen met 50%;
Plastic zwerfafval op zee met 50% verminderen, en microplastics die in het milieu terechtkomen met 30%;
Het aanzienlijk verminderen van de totale afvalproductie (“significantly total waste generation”), waarbij in ieder geval het gemeentelijk restafval met 50% moet afnemen.
De EC omschrijft vervolgens welke acties moeten worden genomen om deze doelen in de periode tussen 2021-2024 daadwerkelijk te kunnen behalen. Zo is de EC van plan in 2022 een voorstel te doen gericht op het beter afstemmen van de luchtkwaliteitsnormen van de EU op de stringentere aanbevelingen die de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) in 2005 heeft gedaan.
Waar het gaat om een betere aanpak van lawaai zal de Europese Commissie zich de komende tijd focussen op de reductie van geluidsproductie door onder andere wegvoertuigen, spoorwegen en vliegtuigen, in lijn met de Outdoor Noise Directive. In 2022 is de EC van plan de vooruitgang van die richtlijn te monitoren en na te gaan of het nodig is om op EU-niveau streefcijfers voor geluidsreductie vast te stellen in de reeds bestaande Environmental Noise Directive.
Bij de vermindering van de waterverontreiniging speelt de herziene Drinking Water Directive een cruciale rol. Vanaf januari 2023 stelt deze strengere waterkwaliteitsnormen met als doel schoner kraanwater voor iedereen. Dit zou moeten gebeuren door aanpak van zorgwekkende verontreinigende stoffen zoals microplastics.
Verder staat in 2023 ook de herziening van de Marine Strategy Framework Directive op de Europese agenda. De Europese Commissie zal daarbij rekening houden met de status van de implementatie van EU-wetgeving inzake de belangrijkste bronnen van vervuiling en de noodzaak om plastic en ander zwerfafval, onderwatergeluid en verontreinigende stoffen te verminderen.
Horizon Europe is het belangrijkste EU-financieringsprogramma voor onderzoek en innovatie tot 2027. Op 12 mei jl. is het definitieve Horizon Europe-akkoord gepubliceerd.
Dit financieringsprogramma is mede in het leven geroepen om doelstellingen voor duurzame ontwikkeling te verwezenlijken. In het actieplan wordt een aantal keer verwezen naar de missies die in het kader van Horizon Europe zijn uitgezet. De Europese missies zijn breder dan onderzoek en innovatie. Uiteindelijk zal het bij de missies gaan om een ambitieus pakket (portfolio) aan acties en maatregelen, gericht op Europese beleidsprioriteiten op het gebied van onder meer klimaat en energie. Vooral de missies die zich richten op vervuiling van water en bodem en klimaatneutrale steden zijn in dit kader relevant, en werken in symbiose met de andere in het plan vastgestelde acties.
Zo is de Missie ‘Gezonde oceaan, zeeën, kustwateren en binnenwateren’ gericht op het ondersteunen van innovatie en uitvoering van EU-beleid en EU-wetgeving, met als doel schone wateren vrij van vervuiling. De Missie ‘Gezonde bodem en voeding’ richt zich op het tegengaan van het gebruik van pesticiden en nutriënten, met name via innovaties en uitwisseling van kennis. Het doel is ervoor te zorgen dat tegen 2030 75% van de Europese bodem in een gezonde staat verkeert. De derde missie inzake ‘Klimaatneutrale en slimme steden’ richt zich op het ondersteunen van 100 steden in hun transitie naar klimaatneutraliteit tegen 2030. Via deze weg wordt ook luchtverontreiniging aangepakt.
Meer lezen over de Europese inzet om vervuiling tegen te gaan? Raadpleeg hier het EU-actieplan ‘Verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul’.
